कैलासगड किल्ला मुळशीतील इतिहास, पर्यटन आणि अद्भुत सौंदर्याची ओळख: Kailasgad Fort

Kailasgad: कैलासगड किल्ला हा पुणे जिल्ह्यातील एक अप्रतिम ठिकाण आहे ज्याला इतिहास, निसर्ग, आणि साहस यांचे एकत्रित स्वरूप प्राप्त झाले आहे. हा किल्ला महाराष्ट्रातील अन्य प्रसिद्ध किल्ल्यांप्रमाणेच नसला तरी त्याचा ऐतिहासिक, सांस्कृतिक, आणि पर्यावरणीय महत्त्व अनन्यसाधारण आहे. पुण्याहून जवळ असलेला हा किल्ला सहल आणि ट्रेकिंग प्रेमींसाठी एक आदर्श ठिकाण आहे.

Kailasgad

इतिहास:

कैलासगड किल्ल्याचा इतिहास अत्यंत प्राचीन आहे. किल्ल्यावरील टाक्यांच्या रचनेवरून असे वाटते की हा किल्ला सातवाहन काळात बांधला गेला असावा. सातवाहन साम्राज्य हे प्राचीन भारतातील एक सामर्थ्यशाली राज्य होते, ज्यांचे प्रभाव महाराष्ट्राच्या विविध भागांवर दिसून येते. या किल्ल्याच्या निर्मितीमागे तत्कालीन राज्यकर्त्यांचा उद्देश हा घाटमार्गावर नजर ठेवण्याचा होता, ज्यामुळे शत्रूंच्या हालचालींवर बारीक लक्ष ठेवता येऊ शकत होते.

इतिहासातील कागदपत्रात कैलासगड किल्ल्याचा उल्लेख इसवी सन १७०६ मध्ये शंकरजी नारायण सचिवांनी हणमंतराव फाटकांना लिहिलेल्या पत्रात सापडतो. या पत्रामध्ये किल्ल्याच्या महत्त्वाचा उल्लेख आहे. तथापि, त्यानंतरच्या काळात हा किल्ला विस्मृतीत गेला आणि फारसा उपयोगात नाही आला.Kailasgad Fort information in marathi

किल्ल्याची भूगोलिक रचना:

कैलासगड किल्ला हा एक छोटा पण टेहळणीचा महत्त्वाचा किल्ला आहे. किल्ल्याचा आकार आणि संरचना पाहता, त्याची निर्मिती मुख्यत: नजर ठेवण्यासाठी केली गेली असावी. किल्ला लोणावळ्याच्या डोंगररांगांमध्ये स्थित आहे आणि त्याच्या स्थानामुळे मुळा नदी, मुळशी धरण, आणि ताम्हणी घाट यांवर लक्ष ठेवता येते. हा किल्ला समुद्रसपाटीपासून ३३०० फूट उंचीवर आहे आणि त्याच्या सर्वोच्च ठिकाणाहून मुळशी धरणाचा आणि आसपासच्या प्रदेशाचा अद्भुत नजारा दिसतो.kailasgad trek

किल्ल्यावरील स्थळदर्शन:

किल्ल्याच्या पायथ्याशी वडुस्ते गाव आहे. लोणावळ्याहून वडुस्ते गावात पोहोचल्यानंतर, पुढे ताम्हणी घाटाकडे जाणारा रस्ता आहे. या रस्त्याने जाऊन एका खिंडीतून कैलासगडाकडे जाणारी पायवाट दिसते. खिंडीत डाव्या बाजूला एक ट्रान्सफॉर्मर आहे आणि उजव्या बाजूला कैलासगड किल्ला आहे.

किल्ल्यावर जाण्यासाठी साधारणतः १५-२० मिनिटांचा ट्रेक आहे. हा ट्रेक तुलनेने सोपा आहे, त्यामुळे किल्ल्यावर जाणे अगदी सोपे आहे. टेकडीच्या माथ्यावरून मुळशी धरणाचा फुगवटा, आजूबाजूची हिरवीगार वनराई, आणि आकाशाच्या पार्श्वभूमीवर उभा असलेला किल्ला हे दृश्य आपल्या मनाला आनंद देतो.

किल्ल्याच्या माथ्यावर एक भगवा झेंडा लावलेला आहे. येथे येऊन पर्यटकांना किल्ल्याच्या प्राचीन भिंती, वाडे, आणि शिवलिंगाचे दर्शन घेता येते. शिवलिंग पाहण्यासाठी टेकडीवरून उतरण्याची पायवाट आहे, ज्यामुळे आपल्याला कैलासगड किल्ल्याच्या संपूर्ण परिसराचे दर्शन घेता येते.

किल्ल्याचा महत्त्वपूर्ण भाग:

किल्ल्याच्या परिसरात असलेल्या गुहा आणि टाक्या हा किल्ल्याचा विशेष आकर्षण आहे. किल्ल्यावर असलेल्या टाक्या विशेषतः लक्षवेधी आहेत. या टाक्यांमध्ये खांब खोदण्याचे प्रयत्न झालेले दिसतात, परंतु दगड ठिसूळ असल्यामुळे हे काम अर्धवट सोडले गेले असावे. या टाक्यांच्या माध्यमातून पाण्याची सोय केली जात असे.

टाक्या पाहिल्यानंतर परत पठारावर येऊन डाव्या बाजूच्या टेकाडावर गेल्यावर, उध्वस्त घरांचे काही चौथरे दिसतात. येथे असलेल्या दगडांच्या भिंतींमध्ये कोरलेले शिवलिंग किल्ल्याच्या धार्मिक महत्त्वाची जाणीव करून देते.

पर्यटन आणि ट्रेकिंग:

कैलासगड किल्ला हा ट्रेकिंगसाठी एक उत्कृष्ट ठिकाण आहे. साधारणतः एक तासात किल्ल्यावर पोहोचता येते. हा ट्रेक आपल्या शारीरिक क्षमतेनुसार सोपा आहे, ज्यामुळे लहान मुलांपासून ते वयोवृद्धांपर्यंत सर्वच जण हा ट्रेक आनंदाने करू शकतात. किल्ल्यावर पोहोचल्यावर मिळणारा निसर्गाचा आनंद, शांतता, आणि ऐतिहासिक ठेवा हे सर्वच गोष्टी एकाच वेळी अनुभवता येतात.

किल्ल्यावरील पाण्याच्या टाक्या मात्र आजकाल Kailasgad पिण्यासाठी योग्य नाहीत, त्यामुळे ट्रेकर्सना पिण्याचे पाणी स्वतःसोबत आणावे लागते. तसेच, किल्ल्यावर राहण्याची सोय नाही, त्यामुळे एका दिवसात परतणे आवश्यक आहे.

कैलासगड किल्ला सर्व ऋतूंमध्ये भेट देण्यायोग्य आहे. पावसाळ्यात येथे येणे विशेष आनंददायक असते, कारण परिसरातील हिरवाई, धबधबे, आणि धुके यामुळे किल्ल्याचे सौंदर्य अधिकच खुलते.kailasgad photos

किल्ल्याच्या जवळील अन्य आकर्षणे:

कैलासगड किल्ल्याच्या जवळ आणखी काही प्रसिद्ध किल्ले आणि पर्यटन स्थळे आहेत जसे की घनगड, सुधागड, कोरीगड, आणि मोरगिरी. या किल्ल्यांचीही भेट कैलासगड ट्रेकसोबत जोडून घेतल्यास, ट्रेकिंगचा आनंद द्विगुणित होतो.

पोहोचण्याचे मार्ग:

मुंबईहून कैलासगड किल्ल्यावर जाण्यासाठी लोणावळा गाठणे आवश्यक आहे. लोणावळ्याहून भुशी डॅम, INS शिवाजीला जाणार्‍या रस्त्याने पेठ शहापूर – भांबुर्डे – वडुस्ते मार्गे किल्ल्याच्या पायथ्याशी पोहोचता येते. लोणावळा ते वडुस्ते गावामध्ये साधारण ५१ किलोमीटरचे अंतर आहे.

पुण्याहून कैलासगडला जाण्यासाठी मुळशी धरण आणि ताम्हणी घाट मार्गे किल्ल्यावर पोहोचता येते. पुणे-मुळशी-ताम्हणी मार्गे कैलासगड साधारणतः ७८ किलोमीटर अंतरावर आहे. रस्त्याने प्रवास करताना निसर्गाचा आस्वाद घेत कैलासगडला भेट देणे हे एक अद्भुत अनुभव आहे.Kailasgad

निष्कर्ष:

कैलासगड किल्ला हा इतिहास, निसर्ग, आणि साहस या सर्वांचे एकत्रित अनुभव देणारे ठिकाण आहे. पुण्याच्या जवळ असलेला हा किल्ला एक दिवसाच्या सहलीसाठी उत्तम पर्याय आहे. किल्ल्याच्या माथ्यावरून दिसणारा निसर्गाचा नजारा, ऐतिहासिक अवशेष, आणि शांततेने भरलेला परिसर हे सर्वच गोष्टी पर्यटकांना आकर्षित करतात. कैलासगड किल्ल्याच्या भेटीने मनाची प्रसन्नता आणि इतिहासाची ओळख या दोन्ही गोष्टी साधता येतात.Kailasgad

---

हे हि वाचा :

सत्याग्रह मोडून काढण्यासाठी लोकांवर गरम पाणी ओतले, ‘मुळशी सत्याग्रह’..!- Mulshi Satyagraha

पौड जवळील कोंढावळे गावात हेलिकॉप्टरचा अपघात..!- Paud Helicopter Crash

---

अशाच नवनवीन बातम्या व माहितीसाठी आपल्या Maharashtra360.com या वेबसाईटला सबस्क्राइब करा.